Kripto para birimlerinin altında yatan teknolojinin blok zinciri olduğunu daha önce söylemiştik. Blok zinciri geriye dönük işlem yapılamayan ve tüm işlemlerin tutulduğu herkese açık bir defter gibidir. Yine blok zincirini fiziksel bir defter gibi düşünmek yerine zaman zaman güncellenebilen bir yazılım gibi düşünmek forku anlamak için daha kolay olacaktır.
Fork nedir?
Fork Türkçe'ye çatallanma olarak çevrilmektedir. Gerçek bir çatal hayal edin. Sapından başlayarak gelen tek parça metal ucuna yaklaştıkça parçalara bölünür ve çatala dönüşür. Blok zincirinde de benzer bir durum vardır. Blok zinciri gerekli durumlarda belirli güncellemeler alabilir ve bu güncellemelere fork adı verilir. Bu güncellemeler bazen çok küçük olabilir. Bazense oldukça önemli ve kripto para biriminin çalışma şeklini tamamen değiştiren çok büyük bir güncelleme de olabilir. Örnek olarak 2017 yılında Bitcoin SegWit ağına geçti ve bu fork sonucunda SegWit baskın adres formatı haline geldi.
Forklar genellikle kripto para birimlerinin daha esnek olabilmelerini sağlamak, güvenliğini arttırmak, kullanılabilirliğini veya ölçeklendirilmesini geliştirmek için gerçekleştirilir. Forklar normal bir uygulamanın güncellenmesi gibi değildir. Merkezi bir yapı olmadığı için ağa katılan herkesin hemfikir olması gereklidir.
Hard fork vs soft fork
Kripto para dünyasına bir şekilde giriş yapmışsanız muhtemelen hard fork (sert çatallanma) ve soft fork (yumuşak çatallanma) kelimelerini mutlaka daha önce duymuşsunuzdur. Temelde benzer gibi görünseler de hard fork ve soft forkun arasında oldukça fark vardır.
Soft forklar gerçekleştirilmesi nispeten daha kolay güncellemelerdir. Bu güncellemeler geriye dönük olarak uyumludur. Genellikle soft forkların uygulanabilmesi için blok zincirinin kendisinin değiştirilmesine gerek yoktur ve kullanıcılar üzerinde ya çok az ya da hiç etkileri yoktur. Bunu bir programın yepyeni bir sürümünü yüklemek yerine hali hazırda var olan programın güncellenmesi gibi düşünebilirsiniz.
Hard forklar ise tam tersine geriye dönük olarak uyumlu değillerdir. Blok zincirleri değiştirilemez olduklarından dolayı güncelleme sonrası blok zincirinin yeni durumunun güncelleme öncesi ile çelişeceğini gösterir. Bu da yeni bir blok zincirinin oluşturulması gerektiği anlamına gelir. Elbette oluşturulan yeni blok zinciri önceki blok zincirindeki tüm işlem geçmişine sahip olacaktır ancak kendine yeni bir yol çizerek hard forka gittiği blok zincirinden tümüyle ayrılacaktır. Buradaki etki çok büyüktür ve muhtemelen cüzdan sağlayıcılarından da geliştirmeler yapmaları gerekir. Bir kullanıcı olarak elbette sizin bunları düşünmeniz gerekmez.
Hard fork ve soft fork birbirlerinden tümüyle ayrılsalar da temelde aynı etkiye sahiptirler. Ağa yeni özellikler veya kurallar getirirler. Soft forkları gerçekleştirmek daha kolay olsa da hard forklar için fikir birliğinin sağlanması ve görüşlerin bölünmesi bambaşka bir hikayenin konusu olabilir.
Ağ bölündüğünde ne olur?
Başarılı bir çatallanmanın oluşabilmesi için fikir birliğine varılmasının gerektiğini söylemiştik. Ağa dahil olan herkes bir çatal üzerinde anlaşırsa bu, sundukları hizmetleri yeni oluşturulacak olan blok zincirinde de sunmaya devam edecekleri anlamına gelir. Örnek olarak bir cüzdan sağlayıcısı yazılımını sizin için oluşturulan yeni blok zincirine bağlanacak şekilde güncelleyecektir. Elbette bu yazıldığı kadar kolay değildir. Bitcoin'in tarihi boyunca fikir birliğine varılamayan birkaç çatal oldu. Buna en iyi bilinen örneklerden bir tanesi BIP91 (Bitcoin Improvement Proposal 91) forkudur. Peki bir geliştirme üzerinde anlaşmaya varılamadığında ne olur?
Basitçe ağ bölünüyor. İki farklı blok zinciri oluşturuluyor. Oluşturulan yeni blok zinciri önceki blok zincirinin tüm işlem geçmişini alıyor ve kendine yeni bir yol çiziyor. BIP91 forkunda da tam olarak böyle olmuştu. Bitcoin madencilerinin büyük bölümü bugün Bitcoin olarak bildiğimiz zincirde devam edilen güncellemeyi seçti ancak alternatif olarak sunulan zincir de oldukça fazla desteğe sahipti. Bir hard fork yapıldı ve Bitcoin ağından yeni bir kripto para doğdu. Bu kripto paraya Bitcoin Cash (BCH) adı verildi. Hard fork ile birlikte yeni oluşturulan blok zinciri önceki zincirin tüm işlem geçmişini aldığından dolayı hard fork sırasında Bitcoin cüzdanında Bitcoin bulunduran herkes aynı miktarda Bitcoin Cash'e de sahip oldu. Hard fork ile yeni bir kripto para biriminin doğumu sanki öncesinde o kripto paraya sahip olanlar için güzel bir şey gibi görünse de, aslında ağın küçülmesi yapılacak olan işlemlerin istikrarsızlaşmasına neden olabilir. Diğer yandan yeni doğan kripto paranın değerinin ne olacağı da belirsizdir.
Image Resources
Image 1 - Pixabay.com
Image 2 - Pixabay.com
This article was traslated from Ledger Academy