တညင္းသီးဟာ စားစရာ မဟုတ္ပါ
တညင္းသီးကုိ English လုိ Djenkol Bean လုိေခၚၿပီး၊ သူ႔ရဲ့ Scientific name ကေတာ့ Pithecolobium -lobatum လုိ႔ဆုိပါတယ္။ တညင္းသီးမွာ လူကုိအက်ဳိးျပဳတဲ့ ဗီတာမင္ဓာတ္ပါဝင္မႈ မ႐ွိပါဘူး။ သူ႔မွာ ပါဝင္တာကေတာ့ လူကုိ ဒုကၡေပး ႏုိင္တဲ့ အဆိပ္ဓာတ္ပါ။ တညင္းသီးမွာ Djenkolic acid ဆုိတဲ့
အဆိပ္ေတြ ၀.၃% ကေန ၁.၃% အထိပါဝင္ပါတယ္။ တညင္းသီးဟာ အဆိပ္သင့္တတ္တဲ့
အစားအစာ တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ တညင္းသီးအဆိပ္သင့္ တာကုိ Djenkilism လုိ႔ေခၚပါတယ္။ အဆုိး႐ြားဆုံးကေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ ႏွစ္ခုစလုံး တစ္ၿပဳိင္နက္ပ်က္စီးၿပီး အသက္ဆုံး႐ႈံးတဲ့အထိ
ျဖစ္ႏုိင္တာပါပဲ။
တညင္းသီးေပါတဲ့ ရခုိင္ျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္၊ ပဲခူးတုိင္း၊ ေရႊက်င္နဲ႔ သံေတာင္ႀကီးေဒသေတြမွာ တညင္းသီးအဆိပ္သင့္မႈ အမ်ားဆုံးေတြ႕ရပါတယ္။ ရာသီမွာ အဆုိးဆုံးျဖစ္ၿပီး ႏွစ္စဥ္ အဆိပ္သင့္မႈ
ေၾကာင့္ အသက္ဆုံး႐ႈံးမႈေတြ ႐ွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အဆိပ္သင့္တဲ့အခါ ေဆး႐ုံ တက္ေရာက္ၿပီး
စနစ္တက်ကုသမႈ မခံယူရင္ေသဆုံးဖုိ႔ လမ္းပုိမ်ားတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။
အဆိပ္သင့္ျခင္း
တညင္းသီးအဆိပ္ရဲ့ ဖြဲ႕စည္းပုံေမာ္လီက်ဳးကေတာ့ အပ္ေခ်ာင္းပုံေလးေတြကုိ ပုတီးသီသလုိသီထားတဲ့
ပုံျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္႐ွည္ၿပီးတစ္ခုနဲ႔တစ္ခုအလြယ္တကူခ်ိတ္တြယ္ႏုိင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔
ခႏၶာကုိယ္မွာ အဆိပ္ေတြဝင္လာရင္ အသည္းကပ်က္ျပယ္ေအာင္လုပ္ေပးပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္
ကေတာ့ ခႏၶာကုိယ္က အညစ္အေၾကးေတြကုိ စြန္႔ထုတ္ေပးပါတယ္။ တညင္းသီးစားလုိက္ရင္ ပါဝင္တဲ့ အဆိပ္ေတြဟာ ေသြးထဲကုိ အရင္ေရာက္သြားပါတယ္။ ၿပီးတဲ့ အခါ အသည္းကုိေရာက္ပါတယ္။ အသည္းဟာ ခႏၶာကုိထဲကုိ ေရာက္လာတဲ့ အဆိပ္ေတြကုိ ပ်က္ျပယ္ေအာင္လုပ္ေပးႏုိင္ေပမယ့္
တညင္းသီးမွာပါတဲ့ အဆိပ္ကုိေတာ့ ပ်က္ျပယ္ေအာင္မလုပ္ႏုိင္ဘူးလုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေက်ာက္
ကပ္ ကေနစြန္႔ထုတ္ဖို႔ၾကဳိးစားရပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ တညင္းသီးအဆိပ္ေမာ္လီက်ဳးရဲ့ တည္ေဆာက္ပုံေၾကာင့္ ဆီးျပြန္ငယ္ေလးေတြ ပိတ္ဆုိ႔
တတ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးအပ္ေခ်ာင္းပုံ အဆိပ္ေမာ္လီက်ဳးေတြကထုိးလုိ႔ ေသြးေၾကာေလးေတြ
ေပါက္တတ္္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဆီးသြားရင္ ေသြးပါတာ၊ ဆီးသြားနည္းတာေတြ ျဖစ္လာပါမယ္။ ပုိၿပီးဆုိးလာတဲ့ အခါဆီးလမ္းေၾကာင္းပိတ္ၿပီး ဆီးလုံးဝသြားလုိ႔ မရျဖစ္လာပါမယ္။ ေက်ာက္ကပ္
ႏွစ္ခုစလုံးက ဆီးမထြက္ႏုိင္လုိ႔ တင္းလာၿပီး မခံမရပ္ႏုိင္ေအာင္ နာက်င္လာပါမယ္။ ေသြးထဲမွာ
Urea နဲ႔ အဆိပ္အေတာက္ေတြမ်ားလာၿပီး ေဆး႐ုံကုိအခ်ိန္မီ တက္ေရာက္ကုသမႈ မခံယူရင္ အသက္ေသဆုံးႏုိင္ပါတယ္။ ဒါကုိ ႐ုတ္တရက္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးျခင္း (Acute renal failure) လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္သန္႔စင္စက္ (Renal dialysis) နဲ႔ အခ်ိန္မီကုသ ႏုိင္မွသာ အျမန္ဆုံး
သက္သာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
တညင္းသီးစားမယ္ဆုိရင္
တညင္းသီးမွာပါတဲ့ အဆိပ္ဓာတ္ဟာ ေရမွာအနည္းငယ္သာ ေပ်ာ္ဝင္တဲ့အဆိပ္မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။
ေပ်ာ္ဝင္ႏႈန္းက ၀.၅% သာျဖစ္ပါတယ္။ တညင္းသီးကုိ ျပဳတ္လုိက္ရင္ အဆိပ္ဓာတ္နည္းနည္းသာ
ေပ်ာ္ဝင္ၿပီးျပည့္ဝသြားတဲ့ အတြက္ အဆိပ္ေတြထပ္ၿပီးမေပ်ာ္ႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေရနဲ႔ျပဳတ္တဲ့
အခါ တစ္ႀကိမ္တည္းနဲ႔ မလုံေလာက္ပါဘူး။ အနည္းဆုံး သုံးႀကိမ္မွ ငါးႀကိမ္ထိ ေရမ်ားမ်ားနဲ႔
ျပဳတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျပဳတ္ၿပီတဲ့ ေရေတြကုိလည္း သြန္ပစ္ၿပီး ေရအသစ္နဲ႔ ထပ္ျပဳတ္ရမွာပါ။ ဒါဆုိ
ရင္ေတာ့ အႏၱရယ္ေတာ္ေတာ္ေလ်ာ့သြားမွာပါ။ တညင္းသီး အဆိပ္ဟာ 300ֹC ေက်ာ္မွသာ ဓာတ္ျပယ္ပ်က္စီးပါတယ္။ ေရဆူမွတ္ဟာ 100ֹC သာ႐ွိတာေၾကာင့္ဘယ္လုိမွ ဓာတ္မျပယ္ႏုိင္ပါဘူး။ တကယ္လုိ႔မ်ား မီးဖုတ္ၿပီးစားရင္ အဆိပ္ေတြဟာ ဓာတ္လည္းမျပယ္၊ အျပင္လည္းမေရာက္ေတာ့
100% ခႏၶာကုိယ္ထဲေရာက္ၿပီး ဒုကၡေပးမွာျဖစ္ပါတယ္။
တညင္းသီးကုိ ဆားရည္မွာ ၾကာၾကာစိမ္ၿပီးစာရင္ေတာ့ အဆိပ္ေတြေတာ္ေတာ္ေလး ေလ်ာ႔နည္းသြား တယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ တညင္းသီး အဆိပ္ဟာ ဆားရည္မွာအလြယ္တကူ ေပ်ာ္ဝင္ပါတယ္။ သိပၸံနည္း
အရ pH မ်ားေလေလ ေပ်ာ္ဝင္မႈ Solubility မ်ားေလေလျဖစ္ပါတယ္။ အနံ႔ျပင္းျပင္း၊ အဆိပ္ျပင္းျပင္း
တညင္းသီးစားၿပီးတဲ့အခါ ပါးစပ္မွာနံေနတာ၊ ဆီးသြားရင္ အနံ႔ဆုိးတာေတြဟာခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ အဆိပ္ေတြဝင္ေနၿပီလုိ႔ ဆုိလုိတာပါပဲ။ တညင္းသီးအဆိပ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး WHO (1970),South East Journal of Tropical Medicine (1978) စသျဖင့္ထုတ္ျပန္ေရးသားထားတာေတြလည္း႐ွိပါတယ္
လုိ႔ဆုိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စားၿပီးရင္ ခႏၶာကုိယ္ကုိလည္း ဒုကၡေပးသလုိ အိမ္သာထဲမွာလည္း အနံ႔ဆုိး
ေပတဲ့ ဒီလုိ အသီးကုိ အားလံုး တတ္ႏုိင္သမွ်ေတာ့ မစားသင့္ဘူးလုိ႔ ထင္ပါတယ္။
Credit : ေဒါက္တာ ခင္ေမာင္လြင္