بیماری سلیاک یا آنتروپاتی حساس به گلوتن نوعی واکنش ایمنی در مقابل خوردن «گلوتن» است، که پروتئینی است که در گندم و جو یافت می‌شود.
در افرادی که دچار بیماری سلیاک هستند، خوردن غذاهای حاوی پروتئین باعث نوعی پاسخ ایمنی در روده‌ی کوچک می‌شود. با گذشت زمان، این واکنش‌های حساسیتی به پوشش روده‌ی کوچک صدمه می‌زند، و مانع از جذب مواد مغذی می‌شود، و به اصطلاح «سوءجذب» ایجاد می‌کند. غالباً به علت آسیبی که در روده ایجاد شده است، فرد دچار اسهال، خستگی، کاهش وزن، و کم‌خونی می‌شود، و ممکن است عوارض جدی در پی داشته باشد. در کودکان، سوءجذب باعث کُندی رشد و تکامل کودک می‌شود.
Image credit: pixabay
راه درمان قطعی برای بیماری سلیاک وجود ندارد، ولی این بیماران در صورتی که رژیم غذایی بدون گلوتن داشته باشند، می‌توانند علایم بیماری را کنترل کنند، و به التیام روده‌ی کوچک کمک نمایند.
علایم و نشانه‌های بیماری سلیاک بین افراد مختلف متفاوت است. شایع‌ترین علامت در افراد بزرگسال، اسهال، خستگی، و کاهش وزن است. همچنین، ممکن است احساس نفخ و گاز روده، درد شکم، تهوع، یبوست، و استفراغ نیز وجود داشته باشد.
علایم دیگری نیز در این بیماران بروز می‌کند: به علت فقر آهن، دچار کم‌خونی می‌شوند؛ به علت در دسترس نبودن کلسیم، پوکی استخوان یا نرمی استخوان بروز می‌کند؛ نوعی بثورات جلدی نیز در بعضی از این بیماران دیده می‌شود که به آن «درماتیت هِرپتی‌فرم» می‌گویند؛ آسیب به مینای دندان و زخم‌های دهانی، سردرد، و خستگی نیز از جمله‌ی این علایم هستند.
بیماری سلیاک در صورتی که تحت درمان قرار نگیرد، می‌تواند عوارضی جدی در پی داشته باشد. یکی از این عوارض، سوءتغذیه است. به علت آسیبی که به روده‌ی کوچک وارد می‌شود، بدن در جذب غذا دچار مشکل می‌شود، و سوءتغذیه بروز می‌کند، که این خود منجر به کم‌خونی و کاهش وزن می‌شود. به‌علاوه، در کودکان، رشد کودک کُند شده و کوتاه‌قد باقی می‌ماند.
سوءجذب کلسیم و ویتامین D باعث پوکی استخوان می‌شود، و در بروز ناباروری نیز نقش دارد.
به علت آسیبی که به روده‌ی کوچک وارد می‌شود، بعضی از این بیماران دچار عدم تحمل لاکتوز می‌شوند، به طوری که به دنبال مصرف محصولات لبنی، درد شکم و اسهال پیدا می‌کنند. البته پس از التیام یافتن روده‌ی کوچک، ممکن است تحمل نسبت به محصولات لبنی دوباره ایجاد شود. با این حال برخی از افراد همواره عدم تحمل خواهند داشت.
ابتلا به بیماری سلیاک می‌تواند در نهایت با برخی از انواع سرطان‌ها، از جمله لنفوم روده و سرطان روده‌ی کوچک، همراه شود.
همان‌گونه که گفته شد، برای درمان بیماری سلیاک از رژیم غذایی فاقد گلوتن استفاده می‌شود.