တုပ္ေကြးႏွင့္ အမွန္အမွား
H1N1 က ေသြးအုပ္စု ဘီတြင္ပိုျဖစ္သည္။
❌(မွား)❌
တုပ္ေကြးပိုးအမ်ိဳးမ်ိဳးက ေသြးအုပ္စု ဘီတြင္ပိုမျဖစ္ပါ။ တုပ္ေကြးပိုးက လူတိုင္းကို ကူးစက္ႏိုင္သည္။ ကူးစက္ခံရတို္ုင္း ေရာဂါလကၡဏာရခ်င္မွရမည္။ ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးတိုင္းလည္း တုပ္ေကြးပိုးေၾကာင့္မဟုတ္ပါ။
N95 mask 😷 တပ္လွ်င္ တုပ္ေကြးပိုးကူးစက္ျခင္းမွ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
❌ (အျပည့္မမွန္ပါ) ✅
တုပ္ေကြးေရာဂါပိုးမ်ားက ေလထဲမွသမက ႏွာရည္၊ ႏွာေခ်ရာမွထြက္ေသာ ႏွာရည္စက္မ်ား၊ ေခ်ာင္းဆိုးရာမွ ထြက္ေသာတံေတြးစက္မ်ား၊ သလိပ္မ်ားႏွင့္ ေပစြန္းထားေသာ ပစၥည္းမ်ားကို ထိေတြ႕ကိုင္တြယ္ျခင္းမွလည္း ကူးပါသည္။ သလိပ္မ်ားႏွင့္ ေပစြန္းတည္းကို အားမကိုးဘဲ လက္မွန္မွန္ေဆးပါ။ Mask မရွိလည္း အားမငယ္ပါႏွင့္။ မိမိႏွာရည္ႏွင့္ ေခ်ာင္းဆိုးရာမွထြက္ရွိေသာ သလိပ္ကို သူတပါးဆီမေရာက္ဖို႔ တစ္သွ်ဴးသံုး၍ နည္းမွန္လမ္းမွန္ တာဝန္ယူသန္႔ရွင္းပါ။
N95 mask ရရွိဖို႔ လူစုလူေဝးမ်ားေသာေနရာမ်ားကိုသြားရျခင္းကလည္း တုပ္ေကြးပိုးရဖို႔ အခြင့္အေရးတက္ေစသည္။ မလြဲမေရွာင္သာမဟုတ္လွ်င္ လူထူထပ္ေသာ ေနရာမ်ားသို႔ မသြားပါႏွင့္။
တုပ္ေကြးကာကြယ္ရန္
ဗိုက္တာမင္စီေသာက္ၾကပါ
❌မမွန္ပါ❌
မည္သည့္ ဗိုက္တာမင္မဆို အလြန္အကၽြံခ်ိဳ႕တဲ့လွ်င္ ခႏၶာကိုယ္ခုခံအားနည္းသည္။ သို႔ေသာ္ အာဟာရျပည့္ေသာလူတစ္ဦးအတြက္ ဗိုက္တာမင္ စီ အပိုေဆာင္းေသာက္၍ တုပ္ေကြးကို မကာကြယ္ႏိုင္ပါ။
ေဆးပညာရွင္မ်ား၏ ႏွစ္ ၇၀ ၾကာသုေတသနမ်ားအရ တုပ္ေကြးရာသီတြင္သာမက တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး ဗိုက္တာမင္စီေသာက္ေသာသူမ်ားတြင္ပင္ တုပ္ေကြးျဖစ္ႏႈန္း၊ ျပင္းထန္ႏႈန္းႏွင့္ လကၡဏာၾကာရွည္မႈကို ဗိုက္တာမင္စီက သိသာစြာ ေလွ်ာ့ခ်မေပးပါ။ တုပ္ေကြးကာကြယ္ဖို႔ ဗိုက္တာမင္စီေသာက္ပါဆိုေသာ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားက ေဆးသုေတသနကို အေျခခံထားျခင္းမဟုတ္ပါ။
ကိုယ္ခံအားေကာင္းလိုလွ်င္ အေျခခံ အာဟာရစံုလင္ေအာင္ ပံုမွန္စားပါ။
တုပ္ေကြးေၾကာင့္ ေသဆံုးႏိုင္သည္။
✅မွန္✅
လူအမ်ားစုက တုပ္ေကြး လကၡဏာေဝဒနာမ်ားခံစားၿပီးလွ်င္ တစ္ပတ္အတြင္း ျပန္ေကာင္းသြားပါသည္။ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးမ်ား၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မ်ား၊ ၆၅ ႏွစ္အထက္ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား၊ ပန္းနာရင္ၾကပ္ႏွင့္ နာတာရွည္ခုခံအားနည္းသူမ်ားတြင္ တုပ္ေကြးပိုးေၾကာင့္ အလြန္ျပင္းထန္ေသာ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားရႏိုင္ၿပီး အသက္ဆံုးရွံုးသည္ အထိျဖစ္ႏိုင္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးဌာနမ်ားမွ မွန္ကန္ေသာ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားကိုသာ လိုက္နာ၍ ကာကြယ္ႏိုင္သေလာက္ကာကြယ္ပါ။ မမွန္ကန္ေသာ သတင္းအခ်ိဳ႕ေၾကာင့္ စိုးရိမ္စိတ္လြန္ကဲလွ်င္ စိတ္ဖိစီးမႈတက္ၿပီး ကိုယ္ခံအား က်တတ္ပါသည္။
တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆးက အသံုးမဝင္ပါ
❌မွား❌
တုပ္ေကြးေရာဂါပိုးအမ်ိဳးမ်ိဳးက အသြင္အမ်ိဳးမ်ိဳးေျပာင္းတတ္၍ အျဖစ္မ်ားေသာ ပိုးမ်ား၏ အသြင္ကိုခုခံႏိုင္ရန္ ကာကြယ္ေဆးကို ႏွစ္စဥ္မြမ္းမံျပင္ဆင္ထုတ္လုပ္ပါသည္။ ကမ႓ာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕အစည္းႏွင့္ ေဆးသုေတသနပညာရွင္မ်ား၏ လက္ရွိအဆိုအရ တုပ္ေကြးကို အထိေရာက္ဆံုးကာကြယ္မႈ လက္နက္သည္ တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆးျဖစ္သည္။
တုပ္ေကြးအျဖစ္မ်ားခ်ိန္တြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ ေရာဂါပိုးအမ်ိဳးအစားႏွင့္ကိုက္ညီေသာ ကာကြယ္ေဆးကို ရႏိုင္လွ်င္ ထိုးသင့္သည္။ အထူးသျဖင့္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးမ်ား၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မ်ား၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား၊ ပန္းနာရင္ၾကပ္၊ ဆီးခ်ိဳ၊ နာတာရွည္ ခုခံမႈအားနည္းေသာ ေရာဂါသည္မ်ားႏွင့္ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားက တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆး ထိုးသင့္ပါသည္။
ေနေနမိုးေဆြ (Child Health Myanmar)
Pictures- credits to Google
Reference: W.H.O international, Cochrane Library, National Institute of Health, USA, Health Direct:Australia Government Immunization handbook, Australia.
#naynaymoeswe