Dziś przypada Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Dokładnie 80 lat temu, 13 kwietnia 1943 roku, świat obiegła informacja o znalezieniu w Katyniu tysięcy ciał polskich żołnierzy. Byli to oficerowie i funkcjonariusze policji zamordowani trzy lata wcześniej, wiosną 1940 roku, przez NKWD na mocy decyzji podjętej 5 marca 1940 przez Biuro Polityczne KC WKP(b).
Z tej okazji przygotowałem grafikę z fragmentem wiersza Zbigniewa Herberta pt. "Guziki". Zresztą temat jest mi wyjątkowo bliski, nie tylko ze względu na poetyckie odniesienia. Pierwsza moja praca (nie wliczając sezonowych prac zarobkowych) była projektem poświęconym zbrodni katyńskiej. Przez kilka miesięcy dokładnie badałem to, co wydarzyło się wiosną 1940 roku, sporo czytałem, rozmawiałem z rodzinami. W efekcie powstała wystawa poświęcona ofiarom "Katynia" z Tarnowa i okolic. Piszę w cudzysłowie, bo miejsc kaźni było więcej: Katyń, Charków, Twer, Kijów, Mińsk... Oprócz wystawy nagrana została płyta, na której znalazł się między innymi poniższy utwór.
Z kolei 33 lata temu, 13 kwietnia 1990 roku, w trakcie wizyty Wojciecha Jaruzelskiego w Moskwie, Michaił Gorbaczow oficjalnie przekazał dokumenty z radzieckich archiwów dotyczące zbrodni katyńskiej. Był to niejako dowód koronny, przez lata bowiem utrzymywano, że polskich oficerów zamordowali Niemcy. Niestety Rosja szybko wróciła na stare tory i dziś powszechne jest relatywizowanie tej zbrodni, a nawet powielanie "kłamstwa katyńskiego".
Tymczasem za kilka miesięcy będziemy mieli inną okrągłą rocznicę. 11 lipca minie 80 lat od tzw. "Krwawej niedzieli" na Wołyniu. Łatwo przewidzieć co się będzie działo. Jedni będą robili antyukraińskie hur dur, inni zupełnie przemilczą temat. Obie drogi uważam za szkodliwe. Żadna nie prowadzi do prawdy. Jeśli chcemy, aby Ukraińcy nie wypierali Wołynia ze swojej świadomości (co zresztą jest całkowicie zrozumiałe) to trzeba im pokazać tych, których UPA mordowało za niesienie pomocy. Jeśli uznają bohaterstwo swoich rodaków, którzy pomagali Polakom, to trudno będzie już pominąć okoliczności ich śmierci...