Skąd wiesz jak jeść?

Naukowe podstawy żywienia człowieka zostały stworzone stosunkowo niedawno, a źródeł tej gałęzi wiedzy należy szukać w kucharstwie.

Znany lekarz i filozof grecki Hipokrates (ok. 460 - 377 p.n.e.) zalecał różne pokarmy jako środki lecznicze w chorobach - przypuszczając, że sposób odżywiania się wywiera wpływ na stan zdrowia człowieka. ze starych kronik i zapisków dowiadujemy się, że Egipcjanie na 1500 lat p.n.e. zalecali spożywanie wątroby w wypadku schorzenia oczu zwanego kurzą ślepotą (złe widzenie o zmroku).

Rys. 1 Hipokrates - racjonalista który na podstawie obserwacji i doświadczeń wyciągał wnioski prowadzące do zidentyfikowania problemu medycznego i poprawy stanu pacjenta. Jako jeden z pierwszych opisał swoje słuszne obserwacje na temat zimna, ciepła słonecznego, światła oraz prozdrowotnych efektów aktywności fizycznej.

(

Rys. 2 Antoine Laurent de Lavoisier francuski uczony - ojciec współczesnej chemii. Udowodnił prawo zachowania masy i odkrył, że połączenie wodoru z tlenem tworzy wodę. Rysunek przedstawia portret Monsieur de Lavoisier i jego żony.

Podobnych obserwacji, nie popartych jeszcze naukowymi podstawami, dokonywano w okresie średniowiecza i aż do końca XVII w. W tym bowiem czasie francuski uczony A. L. Lavoisier (1743 - 1794), przeprowadzając badania i doświadczenia na ludziach, stwierdził, że przyjęte przez organizm pożywienie ulega spaleniu. Zużywa się przy tym tlen oraz wytwarza dwutlenek węgla i woda, a organizm człowieka uzyskuje w ten sposób niezbędne ilości
energii(!).

Tak więc nauka o żywieniu została zapoczątkowana przede wszystkim jako kalorymetria czyli dział chemii wykorzystujący metody pomiaru ilości ciepła pobieranego lub oddawanego przez ciała w procesach fizycznych i reakcjach chemicznych. (zobacz: kalorymetr)

Na podstawie licznych i wszechstronnych badań stwierdzono, że pożywienie składa się z szeregu składników o różnej budowie, spełniających wielorakie i ważne dla organizmu funkcje. Dlatego do pełnej oceny pożywienia nie wystarczy jedynie określenie jego energii czyli kaloryczności.

Niezmiernie istotna dla rozwoju nauki o żywieniu człowieka jest analiza składu chemicznego pożywienia, a zwłaszcza określenie ilości i jakości: tłuszczów, cukrów (węglowodanów) i białek, a ponadto witamin, składników mineralnych i innych.

Jak istotne stało się zagadnienie racjonalnego żywienia człowieka świadczy fakt, że z inicjatywy 44 państw koalicji antyhitlerowskiej 9 listopada 1957 roku, powołano specjalną agencję, tj. Organizację do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) ang.Food and Agriculture Organization of the United Nations , które zajmuje się rozwiązywaniem zagadnień wyżywienia ludności świata. Według danych tej organizacji ok. 2/3 ludności świata żywi się nieprawidłowo a czego połowa głoduje. Nabiera to szczególnego znaczenia wobec faktu, że wkrótce liczba ludności świata przekroczy 8 miliardów.Dlatego też praktyczna realizacja wytycznych nauki o żywieniu człowieka jest jednym z podstawowych zagadnień współczesnego świata.

Rys. 3 Kraje należące i wspierające FAO; „Pierwszy pokarm” - jedna z najbardziej znanych prac Józefa Markiewicza została uznana przez zarząd FAO w Rzymie za arcydzieło i wybrano ją na jeden z symboli FAO. Wizerunek dziecka ssącego pierś matki został umieszczony na medalu upamiętniającym XXX-lecie tej organizacji oraz dziesięciozłotowej monecie FAO wydanej przez Mennicę Polską.