Klauzule abuzywne we wzorcach umów zawieranych z konsumentami poza lokalem przedsiębiorstwa

 

Stosowanie niedozwolonych postanowień umownych przez przedsiębiorców to temat, który wciąż pozostaje aktualny. Jak rozpoznać klauzulę abuzywną oraz ustrzec się przed podpisaniem umowy zawierającej takie postanowienia? Co zrobić w sytuacji, gdy podpisaliśmy już umowę, która zawiera klauzule niedozwolone? Zapraszam do lektury artykułu.

Konsument

Zgodnie z art. 22¹ Kodeksu cywilnego „za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową”. Konsumentem bywa więc każdy z nas, o ile dokonuje określone czynności na własne potrzeby, nie mające związku z działalnością gospodarczą, np. korzysta z danej usługi czy kupuje jakiś towar.

Wzorce umów

Wzorce umów stanowią zbiór postanowień kształtujących w sposób jednolity treść stosunku umownego i przygotowywane są jednostronnie przez przedsiębiorcę. Służą one do masowego zawierania umów. „Z wzorcem umownym mamy do czynienia wówczas, gdy jedna ze stron umowy posługuje się ukształtowanym przez nią jednostronnie zespołem klauzul w toku zawierania umów z różnymi kontrahentami”¹.

Umowa zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa

Dla zakwalifikowania umowy jako zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa konieczna jest jednoczesna fizyczna obecność stron umowy w tym samym miejscu. W przeciwnym razie umowa zostanie zawarta na odległość. Przykładowo – umową zawartą poza lokalem przedsiębiorstwa będzie umowa zawarta w domu konsumenta, zaś umową zawartą na odległość – zakupy w sklepie internetowym.

Klauzule abuzywne

Klauzule abuzywne to postanowienia umów, które nie zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem i nie wiążą go, jeżeli:

- kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz

- rażąco naruszają jego interesy.

W jaki sposób rozpoznać, że dane postanowienie jest klauzulą abuzywną?

Znajomość przepisów prawa jest niezaprzeczalnym atutem w walce z przedsiębiorcami wykorzystującymi w swoich umowach klauzule abuzywne, jednak nie niezbędnym. Konsumentowi powinna zapalić się przysłowiowa czerwona lampka w sytuacji, w której umowa pozbawia wyłącznie konsumenta uprawnienia do odstąpienia od umowy, jej wypowiedzenia lub rozwiązania. W sytuacji, w której pada podejrzenie, że dana umowa zawiera niedozwolone postanowienia, konsument może sprawdzić, czy określona klauzula nie została już uznana za abuzywną. W tym celu powinien on sięgnąć do Rejestru klauzul niedozwolonych lub do bazy decyzji Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: UOKiK) – dostępnych na stronie internetowej UOKiK-u.

Jak należy postępować w sytuacji zawarcia przez konsumenta umowy zawierającej klauzulę abuzywną?

Zgodnie z definicją kodeksową, jeśli umowa, którą konsument zawarł z przedsiębiorcą, zawiera niedozwolone postanowienia, to klauzule takie nie wiążą konsumenta z mocy prawa. W pozostałej części umowa będzie jednak ważna. Konsument powinien zgłosić się do przedsiębiorcy i wskazać mu, że określone postanowienie jest niedozwolone i nie wiąże go z mocy prawa. Jeżeli przedsiębiorca nie przychyli się do stanowiska zajętego przez konsumenta, wówczas ten ostatni powinien zwrócić się do sądu powszechnego z prośbą o uznanie danego postanowienia umowy za niewiążące. Konsument może również zawiadomić Prezesa UOKiK o podejrzeniu stosowania przez przedsiębiorcę klauzuli abuzywnej.

Zawiadomienie o podejrzeniu naruszenia zakazu stosowania niedozwolonych postanowień umownych

Zawiadomienie powinno zostać złożone na piśmie i zawierać:

1. wskazanie przedsiębiorcy, któremu zarzuca się stosowanie niedozwolonych postanowień wzorca umowy,

2. dokładny opis stanu faktycznego stanowiącego postawę zawiadomienia,

3. wskazanie postanowienia wzorca umowy, które narusza zakaz,

4. uprawdopodobnienie naruszenia zakazu,

5. wskazanie danych identyfikacyjnych zgłaszającego zawiadomienie,
6. informacja czy konsument podejmował kontakt z przedsiębiorcą w celu usunięcia kwestionowanego postanowienia ze wzorca umowy i jakie stanowisko zajął w tym zakresie przedsiębiorca.

Pismo powinno zostać także odręcznie podpisane przez zawiadamiającego oraz zawierać załączniki – wszelkie kopie dokumentów, które mogą stanowić dowód, np. zawarta umowa Zawiadomienie należy złożyć w biurze podawczym UOKiK lub wysłać pocztą na adres Urzędu.

Zawiadomienie może skutkować wszczęciem postępowania administracyjnego przez Prezesa UOKiK, ale nie musi. Złożenie zawiadomienia nie oznacza więc automatycznego wszczęcia postępowania. W każdym przypadku zawiadamiający otrzyma jednak informację wraz z uzasadnieniem o sposobie rozpatrzenia swego zawiadomienia.

Przykładowe klauzule abuzywne

Za niedozwolone postanowienia umowne Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: SOKiK) uznał m.in. klauzulę: „Wszelkie spory wynikłe na tle zawartej umowy podlegają wyłączności sądu powszechnego dla siedziby firmy przyjmującego zamówienie”. Postanowienie to narusza wybór właściwości miejscowej sądu przez konsumenta. W relacjach konsument-przedsiębiorca zastosowanie znajduje właściwość ogólna oraz przemienna. Konsument uzyskuje więc możliwość wyboru sądu, który będzie dla niego bardziej dogodny. Powyższa klauzula pozbawia konsumenta takiego wyboru. Za niedozwolone postanowienie SOKiK uznał także: „W przypadku nieuzasadnionej reklamacji zamawiającego zostanie on obciążony kosztami obsługi reklamacji poniesionymi przez wykonawcę w tym kosztami związanymi z przyjazdem serwisu”. Stosowanie tego typu klauzuli może powodować, że niektórzy konsumenci w obawie, że ich reklamacje zostaną uznane za nieuzasadnione i w związku z tym zostaną oni obciążeni kosztami dojazdu serwisanta, nie będą próbowali dochodzić swoich praw. Jest to niezgodne z prawem.

Uwagi

Apelujemy do wszystkich konsumentów, by przed podpisaniem jakiejkolwiek umowy, uważnie przeczytali jej treść, a w przypadku jej niezrozumienia – poprosili o precyzyjne wytłumaczenie określonych postanowień. Nigdy nie podpisujmy żadnej umowy bez zapoznania się z jej treścią! Bądźmy rozważni i ostrożni!

Pomoc dla konsumentów

W przypadku naruszeń praw konsumenta bezpłatną pomoc prawną można uzyskać:

- pod numerami Infolinii Konsumenckiej (801 440 220 oraz 22 290 89 16) od poniedziałku do piątku w godzinach 8-18,

- w Konsumenckim Centrum E-porad pod adresem: porady@dlakonsumentow.pl,

- u miejskiego lub powiatowego Rzecznika Konsumentów,

- w oddziałach Federacji Konsumentów.

Pomoc dla osób niezamożnych

Bezpłatna pomoc prawna dla osób niezamożnych świadczona jest także w 14 warszawskich punktach Fundacji Academia Iuris. Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej: www.academiaiuris.pl lub pod numerem telefonu – 22 498 72 30.

Po wakacjach zapraszamy również do Uniwersyteckiej Studenckiej Poradni Prawnej WPiA UKSW przy ul. Wóycickiego 1/3.

Katarzyna Narejko

USPP WPiA UKSW

---

Posted from my blog with SteemPress : https://mieszkaniectargowka.pl/index.php/2018/09/01/klauzule-abuzywne-we-wzorcach-umow-zawieranych-z-konsumentami/

---