ပ်ဴေၾကး႐ုပ္ေလး႐ုပ္ သမိုင္း
၁၉၆၇ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလအတြင္းတြင္ သုေတသန၀န္ေထာက္ ဦးစိန္ေမာင္ဦး ဦးစီးသည့္အဖဲြ႕သည္ သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းအေ႐ွ႕ေျမာက္ဘက္ၿမိဳ႕ရိုး၏ အျပင္ဘက္႐ွိ ဘုရားမာဘုရားအနီး တူးေဖာ္မွဳ ကုန္းအမွတ္ ( ၈ ) မွ က်က္သေရမဂၤလာ အထိမ္းအမွတ္သေကၤတ သီရိ၀စၦပုံႏွင္႔ ၾကာပန္းၾကာခက္တုိ႔ျဖင့္ ျခယ္လွယ္ထားေသာ အျမင္႔ ( ၁၁ ) လက္မခန္႔႐ွိသည့္ ေၾကးေခါင္းေလာင္းတစ္လုံးကို တူးေဖာ္ေတြ႐ွိခဲ႔သည္ ။ ထုိေၾကးေခါင္းေလာင္းအတြင္းမွ ထူးျခားေသာ ပ်ဴေခတ္ေၾကး႐ုပ္ ( ၅ ) ႐ုပ္ကုိေတြ႕႐ွိခဲ႔ေပသည္ ။ ေၾကး႐ုပ္( ၅ )႐ုပ္သည္ ထုိေခတ္တီးမွဳတ္ကခုန္သည့္ သဘင္ပညာသည္တုိ႔၏ပုံသ႑န္ကုိ ေဖာ္ညႊန္းသြန္းလုပ္ခဲ႔ဟန္႐ွိေပသည္ ။ အ႐ုပ္တစ္ခုသည္ ပေလြမွဳတ္ဟန္ အ႐ုပ္တစ္ခုက ဗုံတီးဟန္ ေနာက္တစ္ခုက ခြက္ခြင္းတီးၿပီး တစ္႐ုပ္က ေပ်ာ့ေပ်ာင္းႏြဲ႕ေႏွာင္းႏူးည့ံၿငိမ္႔ေညာင္းစြာကျပဟန္ႏွင္႔ ေနာက္ဆုံးတစ္ခုက ပုပုကြကြခါးကုန္းကုန္း သူ႔ေက်ာကုန္းမွာ အထုပ္တစ္ခုပိုးၿပီး ေပ်ာ္ေတာ္ဆက္ (လူျပက္ ) ဟန္ပါပါဟာသျပဳ သ႐ုပ္ေဆာင္ေနပုံမ်ားျဖစ္သည္ ။ ၎တုိ႔သည္ ငယ္ပင္ငယ္ေစကာမူ အလြန္အသက္ပါလွၿပီး အလြန္ျမတ္ႏုိးဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ အႏုပညာလက္ရာေျမာက္ၾကေပသည္ ။ ဆင္ယင္ထုံးဖဲြ႕မွဳႏွင္႔ ဟန္ပန္အေနအထားမ်ားမွာ အိႏိၵယဆန္လွသည္ ။
ထုိေၾကး႐ုပ္ ( ၅ ) ႐ုပ္ႏွင္႔တကြ အျခားတူးေဖာ္ရ႐ွိသည့္ ပ်ဴေခတ္ပစၥည္းအခ်ဳိ႕တုိ႔ကုိ ထိုစဥ္ကျပည္ျမိဳ႕နယ္႐ွိ သေရေခတၱရာ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနျပတုိက္၌ ေခတၱျပသ ထား႐ွိခဲ႔သည္ ။ ထုိသုိ႔ ျပသထားခဲ့ရာမွ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ မတ္လ ( ၆ ) ရက္ေန႔ညတြင္ သူခုိးခုိးခံရပါသည္ ။ ေပ်ာ္ေတာ္ဆက္ ( လူျပက္ ) ႐ုပ္တစ္ခုသာ သူခုိးလက္ပါမသြားဘဲ က်န္႐ွိခဲ႔ေပသည္ ။ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာႏုိင္ပန္းလွသည္ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္တြင္ ပ်ဴေၾကး႐ုပ္မ်ားသည္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ အမည္မသိပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး၏ လက္႐ွိေနေၾကာင္း ခုိင္လုံေသာသတင္းကိုရ႐ွိသျဖင္႔ လုပ္သားအဂၤလိပ္သတင္းစာတြင္ ပ်ဴယဥ္ေက်းမွဳအေၾကာင္း ေဆာင္းပါးႏွစ္ပုဒ္ေရးၿပီး ပ်ဴေၾကး႐ုပ္မ်ားႏွင္႔ပတ္သက္၍ သူခုိးခိုးခံရေသာပစၥည္းမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ၀ယ္ထားသူသိ႐ွိၿပီး မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ ျပန္လည္ေပးပို႔မွသာ အစားထုိးႏိုင္ေတာ့မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ႏိွဳးေဆာ္တိုက္တြန္းခဲ႔သည္ ။ ထုိ႔အျပင္ အေမရိကန္ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွ သူ၏မိတ္ေဆြေဟာင္းမ်ားကို ယင္းပ်ဴေၾကး႐ုပ္ေလးမ်ားသတင္းကို စုံစမ္းေပးပါရန္ အကူအညီေတာင္းခံခဲ႔ေသာ္လည္း ( ၉ ) ႏွစ္ေက်ာ္လာသည္အထိ အေၾကာင္းမထူးခဲ့သျဖင္႔ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္အဆုံးတြင္ လုပ္သားအဂၤလိပ္သတင္းစာတြင္ ေဆာင္းပါး ( ၃ ) ပုဒ္ေရးသားၿပီး ၎ေဆာင္းပါးမ်ားကိုမိတၱဴကူးကာ အေမရိကန္႐ွိ သူ၏မိတ္ေဆြမ်ားထံ ေပးပို႔ခဲ႔ေသာ္လည္း မည္သူထံကမွ ျပန္ၾကားခ်က္တစ္စုံတစ္ရာမရ႐ွိခဲ႔ေပ ။
၁၉၈၃ ခုႏွစ္ ဧျပီလတြင္ အမ်ဳိးသားပထ၀ီ၀င္မဂၢဇင္း ( National Geographic Magazine ) မွ အယ္ဒီတာအဖဲြ႕၀င္တစ္ဦးျဖစ္သူ မစၥတာ ဗ႐ုိင္ေဟာင္ဆင္ ( Bryan Hodgson ) သည္ ျမန္မာျပည္သုိ႔ မဂၢဇင္းအတြက္ ဓာတ္ပုံ႐ုိက္ရန္ေရာက္႐ွိလာရင္း ေဒါက္တာႏုိင္ပန္းလွ ေရးသားစီကုံးဖဲြ႕ခဲ႔ေသာ ( The Lost Musicians ) ေဆာင္းပါးကုိဖတ္႐ွဳရၿပီး စိတ္မေကာင္း ျဖစ္ကာ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာႏုိင္ပန္းလွကုိ သြားေရာက္ေတြ႕ဆုံၿပီး ဆရာၾကီး၏ေဆာင္းပါးကုိ ဓာတ္ပုံျဖင္႔ကူးယူၿပီး အေမရိကန္ျပည္သုိ႔ျပန္ေရာက္လွ်င္ ပ်ဴေၾကး႐ုပ္မ်ားကို လက္၀ယ္ထား႐ိွသူကို ရွာေဖြၿပီးျပသမည္ ။ ထုိ႔အတူ ၾသဇာတိကၠမ႐ွိေသာလူႀကီးမ်ားထံကိုလည္း ေဆာင္းပါးမိတၱဴကုိေပးေ၀ကာ ပိုင္႐ွင္ကို ေၾကး႐ုပ္မ်ားကို အမိႏိုင္ငံသုိ႔ျပန္ပို႔ေပးသင္႔ေၾကာင္း ၀ိုင္း၀န္းနားခ်ေဖ်ာင္းဖ်တိုက္တြန္းခုိင္းမည္ မိမိအစြမ္းကုန္ႀကိဳးစားမည္ ေအာင္ျမင္မည္ဟု မိမိယုံၾကည္သည္ဟု ေျပာဆုိကတိေပးခဲ႔သည္ ။ မစၥတာဗ႐ုိင္ေဟာင္ဆင္၏ ႀကိဳးပမ္းမွဳေၾကာင္႔ ဆရာႀကီး ေဒါက္တာႏုိင္ပန္းလွ၏ေဆာင္းပါးကို ဖတ္႐ွဳရေသာ ပ်ဴေၾကး႐ုပ္( ၄ ) ႐ုပ္ကုိ ၀ယ္ယူထားသူ၏မိတ္ေဆြမ်ားက ၀ယ္ယူထားသူကုိ ႐ုပ္တုမ်ားကို အမိႏုိင္ငံသုိ႔ ျပန္ပို႔ေပးသင္႔ေၾကာင္း စတင္တုိက္တြန္းၾကသည္ ။
ပ်ဴေၾကး႐ုပ္ ( ၄ ) ႐ုပ္ကုိ အေမရိကန္ေဒၚလာ ( ၅ ) သိန္းေပးၿပီး၀ယ္ထားသူမွာ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ေန အႏုပညာပစၥည္းမ်ားကုိစုေဆာင္းေရာင္း၀ယ္သူ သန္းႂကြယ္သူေဌး မစၥတာ ေရာဘတ္ အယ္လ္စ၀ပ္ ( Robert Ellsworth ) ဆုိသူျဖစ္သည္ ။
ပ်ဴေၾကး႐ုပ္ ( ၄ ) ႐ုပ္သည္ မူရင္းအစစ္အမွန္ျဖစ္ေၾကာင္းစစ္ေဆးေပးေသာ ေဘာ္စတြန္ျပတုိက္မွ အာ႐ွတိုက္ဆုိင္ရာေ႐ွးေဟာင္းပစၥည္းပါရဂူ ေဒါက္တာ ဂ်န္ေဖာင္တိန္ ( Jan Fontein ) ႏွင္႔ ထုိအခ်ိန္က အေမရိကန္သမၼတျဖစ္ေသာ ေရာ္နယ္ ေရဂင္ [ Ronald Wilson Reagan ] ( သမၼတ သက္ တမ္း 1981 - 1989 ) ၏ သမၼတကေတာ္ နန္စီေရဂင္တို႔သည္ မစၥတာ ေရာဘတ္ အယ္လ္စ၀ပ္ ၏ ရင္းႏွီးေသာမိတ္ေဆြေဟာင္းမ်ားျဖစ္၍ မစၥတာ ေရာဘတ္ အယ္လ္စ၀ပ္ကုိ ေၾကး႐ုပ္ ( ၄ ) ႐ုပ္သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ အစားမထုိးႏုိင္ တန္ဖုိးမျဖတ္နုိင္ေသာ ေ႐ွးေဟာင္းသမုိင္း၀င္ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ျပန္လည္ေပးပို႔ ျခင္းျဖင္႔ သက္ဆုိင္ရာႏုိင္ငံက ေက်းဇူးတင္ဂုဏ္ျပဳမည္ျဖစ္သလုိ ကမၻာအရပ္ရပ္မွေစတနာ႐ွင္မ်ားက ခ်ီမြမ္းၿပီး အေမရိကန္အစုိးရကလည္း ေက်းဇူးတင္ဂုဏ္ျပဳမည္ျဖစ္ေၾကာင္း မြန္ျမတ္ေသာ ထူးျခားေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ၀ုိင္း၀န္းတိုက္တြန္းၾကေလသည္ ။ မိတ္ေဆြမ်ား၏တုိက္တြန္းခ်က္ႏွင္႔ မြန္ျမတ္ေသာေစတနာအရင္းခံတုိ႔ေၾကာင္႔ မိမိပိုင္ေၾကး႐ုပ္ ( ၄ ) ႐ုပ္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံသုိ႔ မိမိစားရိတ္ႏွင္႔မိမိကိုယ္တုိင္ ျပန္ပို႔ေပးမည္ဟု မစၥတာ ေရာဘတ္ အယ္လ္စ၀ပ္က နန္စီေရဂင္ကုိ ကတိေပးခဲ႔သည္ ။ သုိ႔ႏွင္႔ အေမရိကန္ႏွင္႔ ျမန္မာႏုိင္ငံအစုိးရ ခ်င္းဆက္သြယ္ၿပီး ျပန္လည္ေပးပို႔ရန္စီစဥ္ခဲ႔ၾကသည္ ။
မစၥတာ ေရာဘတ္ အယ္လ္စ၀ပ္ သည္ ( ၁၇ . ၁၁ . ၈၃ ) ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သုိ႔ေရာက္႐ွိလာၿပီး (၁၈ . ၁၁ . ၈၃ ) ေန႔မြန္းလဲြ ( ၂ ) နာရိီတြင္ ျပည္လမ္း ေျခာက္မိုင္ခဲြ႐ွိ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနဦးစီးဌာန၌ တရား၀င္ျပန္လည္လဲႊေျပာင္းေပးအပ္ရာ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနဦးစီးဌာန ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဦးဥကၠာက ေက်းဇူးတင္စကားေျပာၾကားၿပီး လက္ခံယူခဲ႔သည္ ။ အဆိုပါပ်ဴေခတ္ ေၾကး႐ုပ္ ( ၄ ) ႐ုပ္ကုိ လဲႊအပ္ရာတြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသံ႐ံုးမွ ယာယီ တာ၀န္ခံသံမွဴးႏွင္႔ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနဦးစီးဌာနမွ သုေတသနမွဴးမ်ားတက္ေရာက္ခဲ႔ၾကသည္ ။ ဤသုိ႔ျဖင္႔ ( ၁၆ ) ႏွစ္ၾကာေပ်ာက္ဆုံးေနေသာ ပ်ဴေၾကး႐ုပ္ ( ၄ ) ႐ုပ္သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ျပန္လည္ေရာက္႐ွိခဲ႔ေပသည္ ။ မစၥတာ ေရာဘတ္ အယ္လ္စ၀ပ္ ( ၁၉ . ၁၁ . ၈၃ ) ေန႔တြင္ ပ်ဴေၾကး႐ုပ္ေလးမ်ားအား တူးေဖာ္ေတြ႕႐ွိရာသမိုင္း၀င္ေဒသျဖစ္သည့္ ျပည္ၿမိဳ႕အနီး ေမွာ္ဇာသုိ႔သြားေရာက္ေလ႔လာခဲ႔ၿပီး ( ၂၀ . ၁၁ . ၈၃ ) ေန႔တြင္ ပုဂံၿမိဳ႕ေဟာင္းသုိ႔ ေန႔ခ်င္းျပန္ သြားေရာက္ကာ ေ႐ွးေဟာင္းေစတီပုထုိးမ်ားႏွင္႔ယဥ္ေက်းမွဳအႏုပညာလက္ရာမ်ားကိုေလ႔လာ၍ ဓာတ္ပုံမ်ား႐ိုက္ကူးခဲ႔သည္ ။ ( ၂၁ . ၁၁ . ၈၃ ) ေန႔တြင္ ယဥ္ေက်းမွဳ၀န္ႀကီးဌာနသို႔ သံ႐ုံး အရာ႐ွိမ်ားနွင္႔အတူသြားေရာက္ကာ ၀န္ႀကီး ဦးေအာင္ေက်ာ္ျမင္႔အားေတြ႕ဆုံခဲ႔သည္ ။ ၀န္ႀကီးက ျမန္မာနိုင္ငံအစုိးရကုိယ္စား သူ႔အားေက်းဇူးတင္လက္မွတ္ထိုး ထားေသာ “ေက်းဇူးတင္လႊာ” ကိုေပးအပ္ခဲ႔သည္ ။ ထုိ႔အျပင္ အမွတ္တရျဖစ္ရန္ ပါတီဥကၠဌႀကီး၏လက္ေဆာင္ျဖစ္ေသာ ပ်ဴေၾကး႐ုပ္ပုံတူ( ၅ ) ႐ုပ္တို႔ကို ၀န္ႀကီးက မစၥတာ ေရာဘတ္ အယ္လ္စ၀ပ္အား ေပးအပ္ခဲ႔ပါသည္ ။
[ ခါးကုန္းေနေသာအ႐ုပ္ငယ္မွာ အျမင္႔ေပ သုံးလက္မခန္႔႐ွိၿပီး က်န္အ႐ုပ္ေလး႐ုပ္မွာ ေလးလက္မခန္႔စိီျမင္႔သည္ ။ ( လုပ္သားသတင္းစာ ၁၉ . ၁၁ . ၈၃ ) ေန႔ အႏုပညာေၾကး႐ုပ္ ( ၄ ) ခုတုိ႔မွာ အျမင္႔ေလးလက္မခဲြစီ႐ွိၿပီး လူျပက္႐ုပ္မွာ သုံးလက္မသာ႐ွိပါသည္ ။
Reference # ႏုိင္ပန္းလွ - ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ။ ။ “သုေတသနစာေပမ်ား” အားမာန္သစ္ စာေပ ၂၀၀၆ခုနွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ ဒုတိယအႀကိမ္ ရန္ကုန္ ။ ]
[ ကေခ်သည္ႏွစ္ေယာက္ ေႁပြမွဳတ္ တစ္ေယာက္ လက္ခုပ္တီး တစ္ေယာက္နဲ႔ လူျပက္ ၿဂီေကြၾတ အေ႐ွ႕ေျမာက္ၿမိဳ႕ျပင္႐ွိ ဘုရားမာအနီးကရတဲ႔ ကုလားသဘင္သည္ ( ၅ ) ဦး ပ်ဴလက္ရာလုိ႔ေျပာၾကေပမယ္႔ ကုလားျပည္ကသြင္းလာဟန္တူတယ္ ။
သန္းထြန္း - ေဒါက္တာ ။ ။ “ျမန္မာသမုိင္းပုံ ” မုံေ႐ြးစာအုပ္တုိက္ ၂၀၀၄ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ပထမအႀကိမ္ ရန္ကုန္ ။ ]
က်မ္းကုိးစာရင္း ။ ။
မုိးျမင္႔ေမာင္ ။ ။ “ထူးဆန္းေထြလာျပည္ျမန္မာ” ျမ၀တ္ရည္စာေပ ရန္ကုန္ ။
သန္းထြန္း - ေဒါက္တာ ။ ။ “ျမန္မာသမုိင္းပုံ” မုံေ႐ြးစာအုပ္တုိက္ ၂၀၀၄ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ပထမအႀကိမ္ ရန္ကုန္ ။
ေက်ာ္၀င္း – မႏုႆ ။ ။ “အေျခခံေ႐ွးေဟာင္းသုေတသနပညာ” စာေပဗိမာန္ ၁၉၇၇ ပထမအႀကိမ္ ။
ႏုိင္ပန္းလွ - ပါေမကၡေဒါက္တာ ။ ။ “သုေတသနစာေပမ်ား” အားမာန္သစ္စာေပ ၂၀၀၆ခုနွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ ဒုတိယအႀကိမ္ ရန္ကုန္ ။
လုပ္သားသတင္းစာ ။ ။ ၁၉ . ၁၁ . ၁၉၈၃ ေန႔
ေဌးေ၀ ။ ။ “ပ်ဴၿမိဳ႕ျပယဥ္ေက်းမွဳသမုိင္း ” ထြန္းေဖာင္ေဒး႐ွင္းဘဏ္စာေပေကာ္မတီ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ပထမအႀကိမ္ ရန္ကုန္။
Photo Credit # National Geographic Magazine မွ ေဖာ္ျပေသာ ေပ်ာက္ဆုံးသြားသည့္ ပ်ဴေၾကး႐ုပ္( ၄ )႐ုပ္
Original Writer credit# ဘဝဒ႑ာရီ & kodawgyi