Bu kelimeyi daha önce duymuş olmalısınız, eğer daha önce hiç duymadıysanız ve bu kavramın ne gibi sonuçlar doğurabileceğini bilmiyorsanız, bu yazıyı dikkatlice okumanızı tavsiye ediyorum. Kelimenin etimolojik kökenini araştırdığım da ise ilginç bir bilgiye denk geldim. 1. yy'da "Adam kaçırmak" gibi bir anlamı olan Latin bir kelime "plagiarius" Romalı şair Martial tarafından bir başkasının ortaya koyduğu işi çalmak olarak kullanmış. Martial'in şikayet ettiği konu ise başka bir şairin onun şiirlerini "kaçırdığı" "çaldığı" üzerine. Kelimenin kökeni bile hoş bir anlamda değil gördüğünüz gibi. Peki nedir gerçekten bu plagiarism ?
Plagiarism Nedir?
Plagiarism ( intihal ) Özellikle bu platformda çok fazla yanlış anlaşılan bir durum. Diğer her saygın topluluk gibi Hive içerisinde de bu gibi durumlara izin verilmiyor. TDK'ya göre intihal'in tanımı;
(TDK: aşırma), bir kişinin eserinde başka kişilerin ifade, buluş veya düşüncelerini kaynak göstermeksizin kendisine aitmiş gibi kullanması. İntihal bir tür sahtekârlık ve hırsızlıktır.
Buradaki "sahtekarlık" ve "hırsızlık" kelimeleri kimilerine göre çok ağır kelimeler olabilir, kimileri bazı intihal durumlarını masum bulabilir, kimileri de kendisine bu sıfatları yakıştırmayabilir. Ama unutulmamalıdır ki, içerik üreten kişilerin ürettiği içerikler, yazılar, çizimler, fotoğraflar "intellectual property" yani "Fikrî mülkiyet hukuku" ile korunmakta. Kişiden yazılı izin almaksızın ve kaynak göstermeksizin kendi içeriğinizde paylaşmanız yasal değil. Bunun da ötesinde Hive plarformu buraya gönderdiğiniz içeriklerden maddi gelir kazanmanızı sağlayan bir yapıya sahip olduğu için, intihal içeren içeriklere karşı ayrı bir hassasiyet söz konusu.
Bu postta bazı yanlış anlaşılmaları çözmeyi ve intihal'in kapsamını daha net şekilde ortaya koymayı amaçlıyorum.
Sanat
Öncelikle sanat alanından başlamak istedim, çünkü bu benim de ilgilendiğim ve içerik ürettiğim bir alan Hive blog içerisinde. En çok bu noktada yanlış anlaşılmalar ve problem yaşanıldığını gözlemledim geçtiğimiz yıllarda. Elbette başka bir sanatçının fotoğrafını çizimini portresini, hiçbir kaynak göstermeden direkt kopyalayıp blogunuzda paylaşmanın yanlış olduğunu burada tekrar dile getirmeme gerek yok. Bu plagiarism'in en sade ve yalın hali. Bunu asla yapmamalısınız.
Ben aslında bu başlıkta plagiarism'in sınırlarını daha iyi anlatmak istiyorum. Bu konuda jaguar.force hesabının detaylı çalışmaları var. Hesaba biraz göz gezdirdiğinizde ana problemin bu kavramı yanlış anlamak olduğunu görebiliyoruz.
Peki "sanat" ne demek ? Tamam o kadar da geriye gitmeyeceğim. Demek istediğim sanat dediğimiz zaman hangi çalışmaları dahil etmemiz gerekiyor. Bu kavram yalnızca çizimleri boyamaları ve tabloları değil aynı zamanda fotoğrafları da içermekte.
Ben bu çizimi bir yerden bakarak kendim yaptım neden postum downvote edildi? neden bana sahtekar diyorsunuz?
Burada anlaşılması gereken ana nokta, "derivative work " kavramı. Yani zaten var olan bir iş üzerinden, ona dayanarak onu temel alarak başka bir iş ortaya koymak. İnternet'te gördüğünüz bir Portre fotoğrafın çizimini kaynak göstermeden yaptığınızda, siz aslında fotoğrafı çeken sanatçının "fikri mülkiyet "hakkını hiçe saymış oluyorsunuz. Bu biraz gri bir alan ve burada siyah beyaz yok aslında. Sanat alanında kendini geliştirmek isteyen öğrenen/öğrenciler ( ki her sanatçı hayatının her anında bir öğrencidir, sanat hiç bitmeyen bir öğrenme maratonu ) başka artistlerin işlerine bakarak onların kopyalarını benzerlerini yapabilirler. Öğrenmenin en verimli yollarından biri budur. Burada unutulmaması gereken şey, faydalandığımız eserlerin kaynaklarını doğru bir şekilde vermek. Artist'in ismi ve varsa websitesi yoksa eserin yayınlandığı link doğru olarak verilmeli ve bu postta açıkça belirtilmeli. Eğer ünlü bir tablodan esinlenerek bir çalışma yapıyorsanız, bu da postta mutlaka belirtilmeli bunun bir sanat çalışması olduğu yazılmalıdır.
Blog
En sık karşılaşılan intihal türü ne yazık ki bu. Internette okuduğunuz bloglardan, makalelerden, websitelerden, ya da farklı mecralardan yazıları, hiçbir kişisel fikir ve katkı sağlamadan, büyük oranda kopyalarak burada yayımlarsanız plagiarism suçunu işlemiş olursunuz. Bu demek değildir ki kaynak göstererek de bu yazıları burada yayınlayabilirsiniz. Kaynaklar sizin içeriğinizi oluştururken faydalandığınız bilgi kaynakları içindir. Ya da yazınızda kullanmak istediğiniz bir bölümü alıntı göstererek ve kaynak vererek kullanmak istemişsinizdir.
Hangi şartta olursa olsun, asla kendinize ait olmayan bir yazıyı blogunuzda paylaşmayın. Cümleler ve anlatım,konunun ele alınış şekli, içeriğin düzeni ve fikirleriniz size ait olmalı. Eğer tarihi bir olaydan bahsediyorsanız, bu olayı anlatan bir tarih kitabından kaynak vererek faydalanabilirsiniz. Eğer bilimsel bir bilgiden bahsediyorsanız, bu bilginin geçtiği akademik makaleyi kaynak olarak gösterebilirsiniz. Ama makalenin tamamını ya da bir bölümünü buraya taşıyarak bir içerik oluşturamazsınız. Blog yazılarınız orjinal ve size ait olmalı.
Peki yazılarımıza eklediğimiz ve internetten bulduğumuz görsellerin akibeti nedir?
Bu konu da bir çok kullanıcı tarafından yanlış anlaşılan ve yanlış uygulanan bir alan. Google aramasında gördüğünüz her görseli kaynak göstererek dahi burada kullanamazsınız. Bazı görseller belli lisanslarla korunuyor olabilir, görsel sahibi kaynak göstererek de olsa paylaşılmasına izin vermiyor olabilir, yazılı izin almanız gerkebilir. Bu tip durumlarla karşılaşmamak için "kaynak göstermeden kullanabilirsiniz" ibaresi olan görseller kullanılmalı. Bu websitelerden bazılarını şöyle sıralayabiliriz.
https://pixabay.com/
https://www.pexels.com/
https://unsplash.com/
https://littlevisuals.co/
https://picjumbo.com/
Unutulmamalıdır ki bu websitelerinde bazı görseller "premium" ya da "ayrıcalıklı" statüde olabilir, görsel sahibi kaynak göstermenizi özellikle belirtmiş olabilir ya da farklı bir lisanslamayla "exclusive" olarak paylaşılmış olabilir. Her kullanacağınız görselin lisans durumuna bakarak kullanmanızı tavsiye ediyorum.
Hive blog içerisinde yanlış anlaşılmalara ve kaynaksız görsel kullanımı gibi ithamlarla karşılaşmamak adına, yukarıdaki websitelerden de alsanız görsel kaynağınızı yazınızda mutlaka belirtmenizi şahsi olarak tavsiye ediyorum. Kaynak eklemek 1 dakikanızı bile almıyor.
Çeviri
Bu da çok sık rastladığım ve topluluk tarafından sıkça kullanıldığını gördüğüm bir plagiarism türü. Bu türde rastladığınız başka bir dildeki yazıyı, farklı bir dile çevirerek yayınlamak yanlışına düşülüyor. ( buradaki problem bu tür yazıların orjinal içerik olduğunun beyan edilmesi ve bu yazılar üzerinden para kazanılıyor olması ) Plagiarism Kontrol edilen websiteler bu tür benzerlikleri yakalayamadığı için çokça başvurulan bir yöntem olduğunu söylemeliyim. Fakat yazınızı okuyan birinin bunu fark etmeyeceğini düşünüyorsanız, kendinizi ve hesabınızı çok büyük bir risk altına alıyorsunuz demektir. Başka bir dilden çeviri de olsa, kendinize ait olmayan yazıları paylaşmamanız gerekiyor. Bu yazılardan faydalanmış iseniz yine doğru şekilde kaynak vererek kendinize ait yazıları paylaşabilirsiniz.
Bu kategoriye, youtube gibi sitelerde, video olarak eklenen içeriklerin yazıya dönüştürülüp paylaşılması da eklenebilir. Sıkça ingilizce içeriklerden Türkçeye çevrilerek orjinal içerik olarak yansıtılması şeklinde karşımıza çıkıyor. Bu tür plagiarism vakaları en sert tepkiyi gören türler, çünkü burada bilerek ve isteyerek, gizlenerek, anlaşılmayacağını umarak yapılan bir eylem var.
Neler yapmalı?
Hesabınızın karalisteye alınıp, platformdaki güvenilirliğinizin sarsılmasını ve postlarınızın ödüllerinin downvote atılarak düşürülmesini istemiyorsanız, hiçbir şekilde size ait olmayan içerikleri paylaşmayın.
• Her zaman faydalandığınız yazıları, makaleleri, websiteleri , kitapları doğru bir şekilde kaynak verin
• Kullandığınız görsellerde mutlaka kaynak kullanın
• Daha önce burada paylaştığınız bir yazınızı hiç değiştirmeden, yeni birşeyler eklemeden, yazıyı zenginleştirmeden aynı haliyle tekrar paylaşmayın
• Her zaman içerikleriniz orjinal, size ait ve sizin fikirlerinizi yansıtsın
• Eğer yazdığınız yazı daha önce bir blog sitesinde ya da farklı bir platformda yayınlandıysa, bunu mutlaka yazıda bildirin, Yanlış anlaşılmaların önüne geçmek için gerekiyorsa o blog sitesinde ya da platformda, hive accountunuzu ekleyerek size ait olduğunu kanıtlayın.
• Kullandığınız etiketleri yazınızla uyumlu seçip , ilgisiz etiketler kullanmayın.
Hive steem blockchaininden yakın zamanda ayrılmış yani bir platform ve burada topluluk çok daha dikkatli ve çok daha hevesli. Burası steemit kullanıcıları için bir fırsat ve yeni bir başlangıç demek. Lütfen bukadar insanın bu platform'u daha iyi bir yer haline getirmek için gösterdiği çabaları hiçe saymayın. Yaptırımların ve topluluk tarafından göreceğiniz kollektif tepkinin daha şiddetli olacağını tekrar hatırlatmak istiyorum.
Hadi hepimiz önce kendimize ve sonra birbirimize bu konuda söz verelim ve Hive'ı temiz tutalım. iyi bloglar hepinize sevgiler.
