Zapraszam na kolejny artykuł o pszczołach, tym razem może mniej przyjemny temat. W artykule opowiem o użądleniach, co robić po użądleniu, porównam siłę jadu pszczoły w porównaniu do osy czy szerszenia. W dużej części odniosę się do własnych doświadczeń. Zapraszam !

Uczucie strachu przed użądleniami nie jest obce pszczelarzom. Pszczelarze, chcąc otoczyć tajemnicą swoje działania, rozpowszechniają często pogląd, że pszczoły nie żądlą osoby pracującej w pasiece, ponieważ jest znana owadom. Jest to oczywiście mit, gdyż życie pszczoły latem w trakcie sezonu jest zbyt krótkie, aby mogły rozpoznać pszczelarza. To pszczelarz wie, jak zachowują się jego pszczoły, na co może sobie pozwolić, jak się zachować. W ten sposób skutecznie unika użądleń, pozwalając sobie nie raz na pracę bez jakiegokolwiek zabezpieczenia (co osobiście uważam za skrajnie nieodpowiedzialne).

Jad pszczoły miodnej

Na początku warto wspomnieć, o samym zastosowaniu jadu przez pszczoły. Osy czy szerszenie używają głównie przy pozyskiwaniu pokarmu, atakując inne owady. W przypadku pszczoły praktycznie jedynym zastosowaniem jadu jest odstraszenie potencjalnego napastnika, z reguły dużych ssaków. Ewolucja w tym przypadku wytworzyła u pszczoły o wiele większą "moc rażenia".

• dawka jadu

  
  Według ustalonych wartości LD50 (ang. lethal dose) ustalono, że do zabicia myszy potrzeba od 10 do 90 mg jadu szerszenia na kilogram masy ciała. Natomiast w przypadku pszczoły, było to już 6 mg/kg. Z badania wynika więc, że jad pszczoły jest o 1.7 do 15 razy silniejszy od jadu szerszenia. Co więcej, podczas jednorazowego użądlenia, szerszeń jest w stanie wtłoczyć 0.01 mg jadu, natomiast pszczoła od 0.05 do 0.14 mg. W przypadku osy dawka jadu jest 20-krotnie mniejsza niż u pszczoły. Z własnego doświadczenia, mogę powiedzieć, że ból jest też nieporównywalnie mniejszy w przypadku użądlenia osy. Warto również wspomnieć, że jad pszczeli zawiera także feromony alarmowe, które uwalniane w chwili żądlenia przez jedną pszczołę mobilizują inne do żądlenia.

• konstrukcja żądła

Duży wpływ na przebieg użądlenia, ma również sama budowa żądła. W przypadku os czy szerszeni pozwala ona na wyciągnięcie żądła z ciała ofiary. W przypadku pszczoły, zadziory występujące na żądle, powodują zakotwiczenie go w skórze razem z całym zbiornikiem jadowym. Mięśnie pompujące jad, pozostają aktywne na długi czas po oderwaniu, wtłaczając jad ze zbiornika. Prezentuje to poniższy film.

• Zagrożenia związane z użądleniem

Na początku warto zwrócić uwagę, iż pszczoły nie są owadami o agresywnym charakterze. Nie sprowokowane, nigdy nie atakują ludzi. Z reguły użądlenie pszczoły powoduje niewielki obrzęk, swąd, pieczenie, które nie stanowi większego zagrożenia. Sytuacja może okazać się niebezpieczna w przypadku użądleń we wrażliwe miejsca takie jak głowa, szczególnie niebezpieczne są użądlenia w okolice oczu oraz ust. Z doświadczenia mogę powiedzieć, że w moim przypadku, osoby nieposiadającej alergii na jad pszczeli, 3 użądlenia w głowę skończyły się na wizycie w szpitalu i koniecznością podania silnych środków przeciwalergicznych w formie kroplówki. Jeszcze bardziej groźna sytuacja jest w przypadku osób posiadających alergię na jad pszczeli. Wskazują na to objawy ogólne, takie jak wysypka, duszność, zawroty głowy, zbyt wysoki/niski puls. Warto tu przy okazji wspomnieć, że brak alergii na jad osy, nie jest równoznaczny z brakiem alergii na jad pszczoły ! W ramach ciekawostki, od siebie mogę dodać, że najbardziej bolesne użądlenia (przynajmniej dla mnie) są w okolice kolan : D

• Jak się zachować po użądleniu

Przede wszystkim nie panikować. Na samym początku należy usunąć żądło. Bardzo ważne jest, w jaki sposób to zrobimy. Jeśli zrobimy to nie prawidłowo, wtłoczymy w jednej chwili cały jad zawarty w zbiorniczku jadowym ! Żądło należy "zdrapać". Dobrze jest użyć do tego choćby karty płatniczej. Jeśli nie posiadamy nic podobnego pod ręką, zróbmy to paznokciem. Przesuwając ją po skórze, "zsuwamy" żądło. W żadnym wypadku nie łapiemy żądła w palce ! Powoduje to ściśnięcie zbiorniczka jadowego i wtłoczenie całego jadu do ciała !

W przypadku osób z alergią lub jeśli zauważymy objawy ogólne (duszność, zawroty głowy, wysypka lub inne) należy zawiadomić pogotowie. W takiej sytuacji użądlenie może spowodować gwałtowną reakcję alergiczną i zapaść krążeniową (wstrząs anafilaktyczny), który stanowi bezpośrednie zagrożenie życia.

Po użądleniu, ranę należy przemyć octem, który w pewnym stopniu neutralizuje działanie jadu. Warto też wypić wapno (takie zwykłe musujące). Z doświadczenia wiem że wapno pomaga, chociaż wiele badań na to nie wskazuje. Po użądleniu zawsze wypijam 2 tabletki.

• Zapobieganie użądleń przez pszczoły

  1. Nie stawać i nie przechodzić na linii lotu pszczół - w szczególności dotyczy to przechodzenie przed ulami, wylatujące pszczoły przeważnie przez przypadek wlatują w człowieka, co przeważnie kończy się użądleniem. Należy przechodzić z tyłu uli, a nie przed ich wlotami;
  2. Poruszać się wolno, nie wykonywać gwałtownych ruchów (nie oganiać się).
  3. Nie podchodzić na teren pasieki w ciemnych kolorach, ubrań wełnianych, polarowych. Pszczoły w toku ewolucji uwrażliwiły się na struktury podobne do futra. Nie bez powodu strój pszczelarski jest jasny i gładki.
  4. Należy pamiętać, że pszczoły znakomicie wyczuwają obce zapachy (w przyszłości zademonstruje na filmie, jak w ciągu sekundy po otworzeniu markera, wylatuje "grupka" pszczół i zaczyna go atakować). Nie znoszą także zapachów perfum, dezodorantów, potu.
  5. CO NAJWAŻNIEJSZE, nie wchodzić na pasiekę bez odpowiedniego ubioru, w szczególności kapelusza pszczelarskiego.

To tyle. Na koniec dodam, że oprócz niebezpieczeństwa jad pszczeli niesie są sobą mnóstwo działań prozdrowotnych. W końcu to nie substancja a dawka czyni trucizną ; ) Ale na ten temat napiszę w osobnym artykule.

Pozdrawiam

@apismellifera