Dollar ေစ်းထိမ္းဘို႔ Re_export Sugar ကိုပိတ္ လိုက္တယ္။
Ministry of Commerce ရဲ policy ၂ ထပ္ အမွား။
တိုင္း ျပည္အတြက္ နာပီးသား ကို ထပ္ နာရၿပီး ဥပေဒ စကား နဲ႔ ေျပာရရင္ Double Jeopardy။
Sugar က ထိုင္း ဘရာေဇး middle East ေတြက တစ္တန္ USD 450 နဲ႔ ဝင္ၿပီး China ကို USD 600 ေလာက္ နဲ႔ျပန္ ေရာင္း တယ္။
Trader ေတြ အက်ိဳးရွိ ႏိုင္ငံျခား ဝင္ ေငြ ရရံု ေလာက္ထည့္ မေျပာ နဲ႔ဦး ၊ shipping လိုင္း ေတြဆိပ္ ကမ္း ေတြ ၊ ကားဂိတ္ ေတြ အလုပ္ျဖစ္ ၾက ပံု မ်ား တေလာက ဆိပ္ကမ္းအား လံုး သျၾကား container ေတြ ျပည့္က်ပ္ လ်ံလန္ jam ျဖစ္ ကုန္ တာ အား လံုး အသိ။
အလုပ္အကိုင္ အခြင့္ အလမ္း ေတြ ဘယ္ေလာက္ ထြက္ ေပၚ လာမလဲ ဆက္ေတြး ၾကည့္။
Dollar ေစ်း ထိမ္းဘို႔ Sugar ကို ပိတ္သူ policy maker ဘက္က ကြတ္ စဥ္းစား ေတာ့ ေတာ့ မွန္ ေနတယ္။
တန္ သိန္းခ်ီ ဝင္ လာ မဲ့ သၾကားကို USD 450 ႏႈန္း နဲ႔ ျမန္မာ ကို သြင္း တယ္ dollar ေတြထြက္တယ္၊ China ကို ျပန္ ေရာင္း ေတာ့ USD 600 နဲ႔ ညီမၽွ တဲ့ တရုပ္ ယြန္ ေငြ ေတြ ျပန္ရတယ္။ ဒီ ေတာ့ Sugar reexport ကို ပိတ္ လိုက္ ေတာ့ အား လံုး နစ္နာကုန္တယ္။
ဒီလိုနစ္နာ ဘို႔ ျဖစ္ လာ တာ က ministry of commerce MOC က ဒီ sugar trade pattern ကို Re_export လို႔ သတ္မွတ္ထား ခဲ့ တဲ့အမွား။
တကယ္ေတာ့ အျခား ႏိုင္ငံကဝင္ လာပီး ျမန္မာ ကို ျဖတ္ရံု ျဖတ္သြား တဲ့ သၾကား ကို transit trade လို႔ သတ္မွတ္ transit license ထုတ္ ေပးၿပီး transit tax ေကာက္ ခဲ့ရမွာ ။
ဘရာေဇး ေရာင္းသူ နဲ႔ China တိုက္ရိုက္ ေငြေခ် ၾကပါ ေစ၊ ျမန္မာ traders ေတြက ၾကား ခံ commission ကို dollar နဲ႔ယူ ပါ။
ဒါဆို ျမန္မာ က dollar လဲ မထြက္သြား ဘူး transit tax နဲ႔ commission dollar ေတြ ဝင္ လာ မယ္။
အစ ကတဲက transit trade သတ္မွတ္ခဲ့ပီး ရွားပါး opportunity ကို ဆုပ္ကိုင္ႏိုင္ ခဲ့ ရမွာကို MOC က transit trade policy ကို မသံုး ဘူး။
အေမေပးတဲ့ ဆန္ တစ္ခြဲ တစ္အိပ္နဲ႔ မလဲ လုပ္တယ္၊ ျမန္မာ့ ကုန္သြယ္ေရး ဥပေဒေတြ မွာ import license နဲ႔ export license ပဲ ရွိတယ္။
ဒီ ေတာ့ transit သၾကား ကို import license နဲ႔ ျမန္မာ ထဲ အရင္ဝယ္ပါ၊ (ဒီမွာ dollar ေတြ ထြက္ ပီ)။
ဝယ္ပီးသား ကို မွ re_export လိုင္စင္ ေလၽွာက္ China ကို ျပန္ ပို႔ ပါ ( ဒီ မွာ အသံုးမက် တရုပ္ယြမ္ ေငြ ကို ျမန္မာ ကပိုက္ ေထြးပီ)။
ဒီလို အသံုး မက် policy ရွိခဲ့ လို႔ အခု dollar ေစ်း ထိမ္း မရ ေတာ့ ရွာပါး အခြင့္ အေရး sugar transit trade ကို ပိတ္ရတယ္။
Economy အရ အလြန္ နစ္နာ ပီး management သေဘာ တရား နဲ႔ ေျပာရ ရင္း sub_optimization problem။
Dollar က် ဘို႔ တကြက္ ထဲ ကို ၾကည့္ sup_ optimize လုပ္ လိုက္ ေတာ့ ေဒၚလာပဲက်၊ Economy as a whole မွာ conceptualize လုပ္ ၾကည့္ over view ျခံဳ ငံုသံုး သပ္ ဆင္ျခင္ လိုက္ပါ ၊ dollar က်လို႔ ရလာမဲ့ မေသျခာေသာ အႀကိဳး အျမတ္ အတြက္ transit trade ႀကီးဆံုးရံွုး ရျခင္း ကို ျမန္မာ့ economy တစ္ခု လံုး အရံွုး အျမတ္ နဲ႔ တြက္ လိုက္ ေတာ့ total loss က ပို ႀကီးတယ္။ sub_optimization problem။
MOC အရင္ အမွား မွာ ထပ္ထိ ရတဲ့ Double jeopardy။
ေျပာင္းလဲဘို႔ ကို ဘာ လို႔ ဒီေလာက္ ေၾကာက္ ေနပီး ေၾကာင္ ေနၾကသလဲ?
အလြန္စိတ္ပ်က္မိ ပီးစိတ္ပင္ပန္း တယ္။ ဝမ္းနည္း မိ ရတယ္။
ေတာ္ပီေနာက္ ဒီ လို ဟာ ေတြ မေတြး မေရး ေတာ့ဘူး ဒါ ေနာက္ဆံုး။
ဒီ post ကိုမ်ားမ်ား share ေပးၾက ပါ၊ အစိုးရအဖြဲ႕ အထိ ေရာက္ပါ ေစ။
Credit: Ni Moe Aung