ယာဥ္ ဝဲ / ယာေမာင္းျခင္းရဲ႕ အစ
ကမၻာတစ္၀န္း လက္ယာကပ္ေမာင္းလမ္းစနစ္နဲ႔ လက္၀ဲကပ္ေမာင္းလမ္းစနစ္ ကြဲျပားစြာတည္ရွိခဲ့တာ ၾကာျမင့္ခဲ့ပါၿပီ။
လက္ရွိမွာကမၻာ့ႏုိင္ငံအမ်ားအျပားကလက္ယာကပ္ေမာင္းစနစ္ကိုက်င့္သံုးေနၾကၿပီး လက္၀ဲကပ္ေမာင္းစနစ္က်င့္သံုးေနဆဲ ႏုိင္ငံအနည္းအက်ဥ္းသာက်န္ရွိပါေတာ့တယ္။ လက္၀ဲကပ္ေမာင္းစနစ္က်င့္သံုးေနတဲ့ ႏိုင္ငံအမ်ားစုကေတာ့ အာဖရိကတိုက္ ၊ အာရွတိုက္ နဲ႔ ၾသစေၾတးလ်တိုက္တို႔မွာသာက်န္ရွိပါတယ္။
သမုိင္းေၾကာင္းအေနနဲ႔ကေတာ့ ေရွးဂရိေတြ ၊ အီဂ်စ္ေတြနဲ႔ ရိုမန္တုိ႔ဟာလမ္းေပၚခ်ီတက္တဲ့အခါမွာ လက္၀ဲကေနသာ ေလွ်ာက္ၿပီးခ်ီတက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အေစာပိုင္းကာလအဂၤလန္ေတာင္ပိုင္းေဒသမွာ လက္၀ဲကေနကပ္ၿပီးသာသြားလာမႈေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ပထမဆံုးလက္၀ဲကပ္ၿပီးသြားလာဖို႔ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြ စတင္ထုတ္ျပန္သတ္မွတ္ခဲ့တာကေတာ့ ၁၇၅၆ ခုႏွစ္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ၿဗိတိန္လူမ်ိဳးသယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးေလ့လာသူစီေနာ့ကုတ္ပတ္ကင္ဆန္က ျမင္းလွည္းေတြ နဲ႔ လမ္းေလွ်ာက္သြားလာသူေတြကို လက္၀ဲဘက္ကေန ကပ္သြားလာေစၿပီးေမာင္းႏွင္သူကေတာ့ လက္ယာဘက္မွာရွိရမယ္လို႔ ယံုၾကည္ခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ၁၇၀၀ ျပည့္ႏွစ္၀န္းက်င္ကာလ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာေတာ့ ျမင္းရထားေတြကိုလက္ယာဘက္ကပ္ေမာင္းသြားလာမႈကိုသာအေျခခံေစခဲ့ပါတယ္။ ေမာင္းႏွင္သူကိုေတာ့ လက္၀ဲဘက္မွာ ေနရာယူေမာင္းႏွင္ေစခဲ့ပါတယ္။ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံမွာေတာ့ အေစာပိုင္းကာလေတြမွာလမ္းေလွ်ာက္သူေတြကလက္ယာဘက္ကေနကပ္ၿပီးသြားလာခဲ့ၾကၿပီးရထားလံုးေတြကေတာ့ လက္၀ဲဘက္ကကပ္ၿပီးေမာင္းႏွင္သြားလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အားလံုးလက္ယာကပ္ၿပီးေမာင္းႏွင္သြားလာဖို႔ ညႊန္ၾကားခဲ့ၾကပါတယ္။
ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ၁၉၂၀ ပဲရစ္သေဘာတူညီခ်က္ရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈအရဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာလက္ယာကပ္ေမာင္းစနစ္ကိုတျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးခဲ့ၾကၿပီးအာရွနဲ႔ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာလည္းတျဖည္းျဖည္းေျပာင္းလဲခဲ့ၾကပါတယ္။ အာရွႏုိင္ငံေတြထဲမွာတရုတ္ႏုိင္ငံက ၁၉၄၆ ခုႏွစ္မွာလက္ယာကပ္ေမာင္းစနစ္ကိုအတည္ျပဳခဲ့ၿပီး ထုိင္၀မ္လည္းလိုက္ပါေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ ေဟာင္ေကာင္ နဲ႔ မကာအိုကေတာ့ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ လက္၀ဲကပ္ေမာင္းစနစ္ကို က်င့္သံုးေနခဲ့ပါတယ္။ ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယားကလက္ယာကပ္ေမာင္းစနစ္ကို ၁၉၄၅ ခုႏွစ္မွာေျပာင္းလဲခဲ့သလို ျမန္မာႏုိင္ငံကေတာ့ ၁၉၇၀ မွာလက္ယာကပ္ေမာင္းအျဖစ္ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ ပစိဖိတ္ေဒသႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့ ဆာမိုအာကေတာ့ ရာစုႏွစ္တစ္ခုေက်ာ္ လက္ယာကပ္ေမာင္းစနစ္ကိုက်င့္သံုးၿပီးေနာက္ ၂၀၀၉ မွာ လက္၀ဲကပ္ေမာင္းစနစ္ကို ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဥပေဒျပဌာန္းၿပီးေစ်းသက္သာတဲ့ ညာေမာင္းကားေတြကို ျပည္သူေတြ အသံုးျပဳဖို႔ ခြင့္ျပဳေပးခဲ့ပါတယ္။ လက္ရွိကမၻာတစ္၀န္း ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရနဲ႔ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၆၃ မွာလက္ယာကပ္ေမာင္းစနစ္ကိုအသံုးျပဳေနၾကၿပီးကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရနဲ႔ ႏုိင္ငံေပါင္း ၇၆ ခုမွာေတာ့ လက္၀ဲကပ္ေမာင္းစနစ္ကို အသံုးျပဳေနၾကပါတယ္။ လက္ယာကပ္ေမာင္းနဲ႔ လက္၀ဲကပ္ေမာင္းဘယ္စနစ္က ပိုေကာင္းမြန္လဲဆိုတာကိုေတာ့ တိတိက်က်ေျပာၾကားမႈမရွိၾကပါဘူး။
ေလ့လာသူတခ်ိဳ႕ကေတာ့ လက္၀ဲကပ္ေမာင္းစနစ္က လူေတြကိုပိုမိုသက္ေတာင့္သက္သာရွိေစတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
လက္၀ဲကပ္ေမာင္းစနစ္မွာ ေမာင္းႏွင္သူကညာဘက္မ်က္လံုးကိုအဓိကထားအသံုးျပဳရၿပီးညာဘက္မ်က္လံုးကဘယ္ဘက္မ်က္လံုးထက္ စူးစိုက္မႈပိုေကာင္းတဲ့ အေလ့အထရွိလို႔ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
အာရွႏုိင္ငံတခ်ိဳ႕မွာလက္ရွိက်င့္သံုးေနတဲ့ လမ္းစနစ္ကိုေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
၁။ တရုတ္ (လက္ယာကပ္ေမာင္း) ၊ ၂။ ေတာင္ကိုရီးယား (လက္ယာကပ္ေမာင္း) ၊ ၃။ ေျမာက္ကိုရီးယား (လက္ယာကပ္ေမာင္း) ၊ ၄။ ျမန္မာ (လက္ယာကပ္ေမာင္း) ၊ ၅။ ဗီယက္နမ္ (လက္ယာကပ္ေမာင္း) ၊ ၆။ ကေမၻာဒီးယား (လက္ယာကပ္ေမာင္း) ၊ ၇။ ဖိလစ္ပိုင္ (လက္ယာကပ္ေမာင္း) ၊ ၈။ လာအို (လက္ယာကပ္ေမာင္း) ၊ ၉။ အိႏိၵယ (လက္၀ဲကပ္ေမာင္း) ၊ ၁၀။ ဂ်ပန္ (လက္၀ဲကပ္ေမာင္း) ၊ ၁၁။ ထုိင္း (လက္၀ဲကပ္ေမာင္း) ၊ ၁၂။ အင္ဒိုနီးရွား (လက္၀ဲကပ္ေမာင္း) ၊ ၁၃။ မေလးရွား (လက္၀ဲကပ္ေမာင္း) ၊ ၁၄။ ဘရူႏုိင္း (လက္၀ဲကပ္ေမာင္း) ၊ ၁၅။ စင္ကာပူ (လက္၀ဲကပ္ေမာင္း)
Written..@yehtetaung
Ref..Wow Box